Restoran Puzzle saji pelbagai menu istimewa pakej bufet Ramadan

Asal penatai pengarap bansa Iban

Facebook
Twitter
WhatsApp
Telegram
Email
Gaya tusun piring dikena ngintu sesebengkah pengawa nitihka adat lama.
BURUNG ketupung ke nyadi karung manuk sabung Sengalang Burung, iya nya Ketupung Bejuluk Sangkuh Agung Ngentung Beradung Ruang Dada.

Nitihka padah niang aya Benedict Sandin dalam bup ke diberi nama Raja Durong, asal pengarap lama bansa Iban tu datai ari Raja Durung bejuluk Lumpung Tibang Bebaring, Durung Tuai Berumah di Tatai Belakang Tinting.

“Nya alai laban iya ngembuan pesaka ngemesai nya guna, enti anak mensia di menua tu bisi nirika Gawai Batu, Gawai Ngemali Umai, Gawai Minta Tuah, Gawai Ngambi Sempeli enggau Gawai Besimpan, iya (Raja Durung) endang seruran diambi ngabang berari,” pia ku tusui niang aya Sandin dalam bup iya.

Ku iya, Raja Durung bebini ngambi Endu Dara Talun Pelangka Ngemata Kuta Dinding Hari, Endu Cherembang Cheremin Bintang Tukuh Lawang Pinggai Bekaki.

Seduai iya beranak ka Raja Jembu Duduk di Batu Tinggi Dedinggai, Meta Raja Pengibai, alai orang ningkuh batu umai, iya nya enti orang ke baru berengkah bumai, sereta baru ngidupka diri nya apin bisi batu.

Raja Jembu bebini ngambi Endu Endat Baku Kasat, Ngembuan Ubat Sempulai Umai, Endu Kumang Baku Pelembang, Ngembuan Lemambang Ubat Pengembai, lalu beranakka tujuh iku anak.

Sida tujuh iku tu baka ke ditusun entudi tu, iya nya Biduk Linggar, Natar Disenggal Gumbang Besabung, Aki Jugu Menaul Tuntung, Aki Lang Sengalang Burung ke nyadi anak tuai seduai.

Udah nya lalu ditangkan Matai Tuai Raja Menjaya, Manang Langgung Ngembuan Puchung Penyangga Nyawa. Lalu ditangkan Raja Biku Bunsu Petara, Pantan Inan Raja Jadia. Anak lumur empat nya Raja Selampetuh Ngambuh Tubuh Mula Ada,Raja Selampeta Tau Nempa Teruba Iya, Raja Selampandai Tau Begulaika Tanah Perai Nyadi Kerigai Anak Mensia.

Udah nya lalu ditangkanka Gangga Ganggai Penatai Jalai Raja, Gangga Ganggung Penyadung Jalai Kaya. Nangkanka nya Ini Andan Pala Buban Bunga Jirak, Kulit Rapit Betubuh Biak, Baka Indu Dara Serebak Diguang Bujang. Nyadi anak biak seduai nya Rangkang Kirai Raja Sua, Pepat Pudat Raja Simpulang Gana.

Nitihka tulis niang Sandin mega, Sengalang Burung pengabis tuai ba sida menyadi, lebuh sida bedua utai ari belakang Raja Simpulang Gana menyadi bunsu sida, bepemaika pengaruh ngasuh berani enggau ngasuh tau serang tau pandang. Nyadi laban iya empu tau serang ngeleburka menua, nya alai ensumbar iya disebut Rentap Tanah, Runtuh Langit Nabanka Bulan Tanggar Peranama.

MANUK SABUNG SENGALANG BURUNG

BEJAMPUNG Bejuluk Bungai Jarau Segupung Ngeretungka Perabung Rumah Raya ke idup dalam tubuh burung bejampung (gambar tu) nya endang siku ari manuk sabung Sengalang Burung maya ke ngayau mulau jeman kelia.

Nyadi bala orang ke nyadi manuk sabung Sengalang Burung lebuh iya ke ngayau mulau nya nyengkaum Ketupung Bejuluk Sangkuh Agung Ngentung Beradung Ruang Dada.

Bala sida bukai ke sama nyadi manuk sabung nya Beragai Bejuluk Pinggai Besai Penerima Pala Berambau Dara, ditangkan ulih Embuas Bejuluk Bangkung Deras Pengelimpas Mua Bala, ditangkan ulih Kelabu Papau Bejuluk Sintau Kemarau Hari, Rendang-Rendang Mandang Dagang Nengeri China.

Udah nya lalu ditangkan Bejampung Bejuluk Bungai Jarau Segupung Ngeretungka Perabung Rumah Raya, ditangkanka Kutuk Bejuluk Beliung Rasuk, Retuk-retuk Nebuk Keruntuk Leka Mata. Lalu ke penudi iya nya Kunding Burung Malam Bejuluk Ipuh Kinying Ngelabuhka Nyumbuh Siti Menua.

Nitih pengarap lama, orang ke nyadi munsuh sida Sengalang Burung tu Raja Abu, tang ukai Abu dalam tusut ke dikumbai datai ari Deru Guntur Betinggang.

Dalam cherita munsuh alah berari laban sida. Nya alai enti sida mulau ngayau, pala ke dibai sida pulai ke rumah lalu disangkah bala indu, diuluka bini Sengalang Burung empu, penama Endu Sudan Berinjan Bungkung, Endu Diu Tiung Menyelung. Bepun ari tu, nya kebuah indu Iban enti lebuh Gawai Burung nyangkah antu pala, laban nunda adat dipungkal bini Sengalang Burung empu.

KITAI Iban menya endang beridup ba pengawa bumai betaun.

Lebuh iya matak kayau, serang enggau lebuh bumai betaun, Sengalang Burung endang semampai ngajar ngereja pengawa nya ngena jalai beburung magang.

Ari ajar iya nya meh kebuah bansa Iban dataika sehari tu endang agi arapka burung dalam pengawa bumai betaun. Taja pia bala Iban diatu udah tebal agi masuk pengarap Kristian.

Di menua kami di Batang Melupa, Krian, Saratok bala sida ke bumai betaun nya, taja pan bisi udah masuk Kristian, tang agi ga bisi mengkang arapka burung dalam pengawa umai sida. Laban ku sida, enda ulih muai pengarap lama ke udah dikena sida beridup bepuluh-puluh taun ke udah. Tu pemilih sida, laban nya pengidup sida. Kitai pan enda ulih ga mantah, laban nya ngena ku sida.

Nyadi laban Sengalang Burung nya orang ke tau serang numbangka menua, kena iya ngelaie serang iya, orang tuai nya suah bendar nirika Gawai Burung ari mit ngagai besai betangkan-tangkan baka ke di baruh tu.

NIRI TIANG KELINGKANG

Terubah iya, Sengalang Burung nirika tiang kelingkang di tanju lebuh pengabang udah terentak datai. Utai diambika tuat nya buluh munti. Gawai tu dua kali ke tanju, lalu pengap iya naka ngiga tanah, tang lalu bedenjang, iya nya nenjang lelaki. Kedua kali begawai burung utai ambika tiang sandung nya betung tauka pinang. Jalai ngereja iya sebaka enggau terubah nirika gawai, tang pengap iya belabuh ari ngambuh ngagai manggul.

Ketiga kali begawai burung, utai ambika tiang nya sawi sekali rian. Nyadi pengap iya ari nebang ngagai nunu, ngagai ngerara ibun. Kempat kali begawai burung, utai ambika tiang sandung iya nya kah selangking tang lalu bebungkungka tajau baru. Pengap iya naka nyulap.

Kelima kali begawai burung nya nirika Mulung Merangau tauka nirika Lemba Bumbun, nitihka ni ke dikerindu ati, tang pengap iya naka nugal. Keenam kali begawai burung nya nirika Gajah Meram lalu besandau liau. Pengap iya naka mantun. Ketujuh kali begawai burung nirika Meligai. Pengap iya naka ngerekai, reti nya naka nyembui.

Kedelapan kali begawai burung nya penama Gawai Ranyai tauka Mudur Ruruh, nitih ni ke dikerinduka orang empu gawai. Iya sebaka enggau Gawai Tusuk, lalu pengap iya naka besimpan. Gawai Burung kesembilan kali naka iya pemesai gawai ke dikumbai orang nirika Gerasi Papa. Gawai tu jarang bendar kala dikereja tauka didirika orang laban enti gawai nya tembu, rumah ke endur begawai nya enda tau enda dibuai lebuh daun kena begawai nya layu – kelia orang begawai makai ngena daun, laban nadai chukup keresa chapak mangkuk.

ENCHABUH ARUNG

SENGALANG Burung idup ba tubuh burung Menaul tauka burung Lang.

Gawai ke dikumbai Enchabuh Arung nya ukai Gawai Burung iya agi naka sekali ke tanju. Gawai nya semina kena orang nikika pala ke ulih orang pulai ngayau, pulai bemunsuh, ku niang Sandin menya.

Pia mega enti orang begawai ka mimpi tauka lebuh mela diri laban sakit lengit, enti gawai naka sekali pansut ke tanju nya apin tau dikumbai Gawai Burung, tang iya dikumbai Sandau Hari, bisi ga dikumbai orang Gawai Mata’.

Dalam menua Batang Rajang, niang Balang kelia sekali udah nirika Gawai Gerasi Papa, lebuh iya berumah di Nanga Ngemah. Tang laban rumah iya lalu dibuai lebuh daun kena begawai nya apin layu, nya alai rumah nya nadai apa-apa.

Di Batang Paku dalam Saribas, niang Radin udah nirika gawai nya lebuh berumah di Batu Anchau. Tang laban iya enda muai rumah nitihka penti pemali gawai, rumah nya lalu kena sakit angat, lalu ngejungka sida serumah nyau enda teanjungka bangkai pangan laban kelalu angat, kelalu mayuh orang parai sereta.

Udah nyadi penanggul berunggu parai betinggang ulit sida serumah-rumah nya baru rumah dibuai lalu endur nya nyadi pendam sampaika kemaya haritu, ku niang Sandin madah dalam bup iya.

Awakka bala pemacha bisi seling mimit, nyadi penulis tu kelia bebakih bendar enggau niang Benedict Sandin menya ke berasal ari Kerangan Pinggai dalam Paku. Kebuah pia laban dalam taun 1975, penulis masuk ngagai Universiti Sains Malaysia di Pulau Pinang, lalu maya nya, Sandin ke dulu ari tu nyadi Kurator Mijum Sarawak, benung diinjau nyadi Senior Fellow ba Centre of Policy Research di Universiti Sains nya di Pulau Pinang. Nama engkah orang ba pintu opis iya ‘Dr Benedict Sandin’. Endang tuchum belama tudah tuai gaga meda nama nya bisi ditambah orang ba mua.

Laban aku ke baru masuk ngambi degree nyadi pengajar ba universiti nya, lalu siku ari dua iku Iban ke belajar dia, ka tambah ke endang anak lemambang sereta rindu ka penemu lama bansa Iban, nya alai niang aya Sandin menya endang rindu endar ke penulis.

Sebedau pengawa bukai, kami duai endang ngangau timang jalung dulu enti penulis baru tama ngagai bilik iya. Nyau kelama, penulis bisi mantu iya ngemansutka siti bup pasal Gawai Burung.

Penemu ke dipansutka penulis ditu nya endang kena bekunsi penemu enggau bala pemacha, kelebih agi bala nembiak rebak baru diatu ke bisi pengerindu dalam pengawa enggau adat asal kitai Iban.

Ngena awak tu penulis ngarapka kitai gayu guru gerai nyamai nengali lemai, selalu gaga ati meh kitai nengali hari, seruran lantang meruan meh semua kitai engkadah bulan, naka iya penuh penyenang meh kitai siang malam genap petang.

Gaya tusun piring dikena ngintu sesebengkah pengawa nitihka adat lama.

Berita Berkaitan

E-Paper

22 Mac 2023

Berita Terbaru

Ubah status maklumat

WASHINGTON: Presiden Amerika Syarikat (AS) Joe Biden menandatangani rang undangundang